Który sąd ma jurysdykcję w sprawie przeciwko dłużnikowi, którego miejsce zamieszkania nie jest znane?
Zgodnie z zasadą ogólną obowiązującą na gruncie rozporządzenia Bruksela I bis, osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego[1].
Co jednak w sytuacji, gdy miejsce zamieszkania dłużnika nie jest nam znane? Czy w tej sytuacji, wierzyciel jest pozbawiony ochrony prawnej i możliwości skutecznego dochodzenia przysługujących mu należności?
Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrażonym w wyroku z dnia 17 listopada 2011 roku w sprawie C-327/10 – Hypoteční banka a.s. przeciwko Udo Mike Lindner, w sprawie z powództwa przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, który opuścił miejsce zamieszkania przed wniesieniem przeciwko niemu pozwu w związku z naruszeniem obowiązków umownych właściwy jest sąd państwa członkowskiego, na którego terytorium znajduje się ostatnie znane miejsce zamieszkania tego konsumenta. Stanowisko TSUE zostało obwarowane dwoma warunkami. Przesądzenie jurysdykcji sądu ostatniego miejsca zamieszkania konsumenta jest możliwe gdy: 1) sąd nie jest w stanie ustalić aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego oraz 2) brak jest dowodów pozwalających na przyjęcie, że pozwany zamieszkuje w rzeczywistości poza terytorium Unii Europejskiej.
Jak wskazuje Trybunał Sprawiedliwości UE, rozporządzenie Bruksela I (obecnie Bruksela I bis) nie stoją na przeszkodzie prowadzeniu postępowania przeciwko osobie, której miejsce zamieszkania nie jest znane bez jej obecności, pod warunkiem że sąd rozpatrujący sprawę upewnił się, iż podjęto wszelkie poszukiwania, jakich wymaga zasada staranności i dobrej wiary, w celu odnalezienia pozwanego. Jak podkreślił TSUE, powyższe jest wynikiem urzeczywistnienia celów, którym służy rozporządzenie Bruksela I w postaci poszanowania prawa do obrony.
Z drugiej strony należy dążyć do uniknięcia sytuacji, w której powód zostanie pozbawiony dostępu do wymiaru sprawiedliwości i dochodzenia przysługującego mu roszczenia z uwagi na fakt, że nie jest w stanie ustalić aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego.
Sprawa rozpatrywana przez TSUE dotyczyła sytuacji, w której konsument będący stroną umowy długoterminowego kredytu hipotecznego przewidującej obowiązek poinformowania drugiej strony o każdej zmianie adresu opuścił miejsce zamieszkania przed wniesieniem przeciwko niemu pozwu w związku z naruszeniem obowiązków umownych.
Adwokat Joanna Lubecka
[1] Art. 4 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis.