Poprawa skuteczności umów jurysdykcyjnych

Kolejna z istotnych zmian związanych z wejściem w życie nowego rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, uznawania orzeczeń oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych dotyczy poprawy skuteczności zawieranych pomiędzy stronami umów jurysdykcyjnych.

Jak jest obecnie?

W dużym uproszczeniu, obecnie obowiązujący stan prawny  można opisać słowami: ,,kto pierwszy’’. W przypadku wytoczenia powództwa o to samo roszczenie, między tymi samym stronami przed dwoma, różnymi sądami Państw Członkowskich Unii Europejskiej – sąd, przed którym wytoczono powództwo w drugiej kolejności, zmuszony jest z urzędu zawiesić postępowanie do czasu stwierdzenia jurysdykcji sądu, przed którym najpierw wytoczono powództwo.

Jaki jest skutek?

Zawarcie przez strony umowy jurysdykcyjnej określającej sąd właściwy do rozstrzygnięcia wynikłego lub mogącego wyniknąć pomiędzy nimi sporu nie przesądza o pierwszeństwie wskazanego sądu do rozpoznania sprawy. Sąd, przed którym wytoczono powództwo w drugiej kolejności zmuszony jest oczekiwać do czasu ewentualnego stwierdzenia braku swojej jurysdykcji przez pierwszy z  sądów.

Negatywne zjawisko związane z wyżej opisywanymi praktykami określane jest mianem ,,Italian torpedo’’, sprowadzającej się do nadużywania  reguł dotyczących zawisłości sporu. Strona zainteresowana opóźnieniem w rozstrzygnięciu zaistniałego sporu świadomie występuje na drogę postępowania sądowego przed sądem nieposiadającym jurysdykcji w sprawie. W ten sposób zyskuje ona czas niezbędny do stwierdzenia braku swej jurysdykcji przez wskazany sąd na rzecz sądu właściwego. Świadomość nagminności występowania wyżej opisywanego zjawiska skłoniła prawodawcę unijnego do opracowania rozwiązań zapobiegającym nadużyciom związanym z wykorzystywaniem obowiązujących reguł zawisłości sporu.

Zgodnie z brzmieniem nowego rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, uznawania orzeczeń oraz ich wykonywania w Unii Europejskiej ¹, wskazany przez strony sąd właściwy do rozstrzygnięcia sporów wynikłych lub przyszłych będzie miał pierwszeństwo do rozpoznania sprawy, niezależnie od tego czy to właśnie do niego wniesiono sprawę w pierwszej kolejności. O ile strony nie postanowią inaczej, określona przez nie jurysdykcja będzie miała charakter jurysdykcji wyłącznej.

Joanna Lubecka