Sprawa o zapłatę przedsiębiorcy polskiego przeciwko spółce niemieckiej – roszczenie sporne

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, stosowane od roku 2009 roku, to narzędzie umożliwiające przedsiębiorcom i konsumentom sprawną windykację należności w sporach transgranicznych.

Na tle pozostałych aktów prawnych regulujących dochodzenie roszczeń pomiędzy podmiotami mającymi miejsce zamieszkania bądź siedzibę w różnych państwach członkowskich, europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń pod wieloma względami może być uznane za najbardziej atrakcyjne.

O ile zatem wstępna ocena przysługującego roszczenia na to pozwala, wybór drogi prawnej oferowanej wskazanym aktem prawnym należy uznać za rozwiązanie rekomendowane. Dzieje się tak z kilku przyczyn, które warto w tym miejscu zasygnalizować.

W pierwszej kolejności, rozporządzenie to może być stosowane także w przypadku windykacji roszczeń spornych.

Okoliczność kwestionowania należności przez dłużnika nie stanowi zatem przeszkody dla stosowania przepisów wskazanego aktu prawnego. Przedsiębiorca, który na etapie przedsądowym ma informację o sporności dochodzonego roszczenia, niejednokrotnie wyłączy z zakresu zainteresowania rozporządzenie ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty¹. Wniesienie sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty przez dłużnika powoduje bowiem, iż dalsze postępowanie w sprawie odbywa się przed sądami państwa jego wydania, według przepisów regulujących  zwykłe postępowanie cywilne². Bezsporność roszczenia pozostaje także warunkiem ubiegania się o nadanie orzeczeniu, ugodzie sądowej bądź dokumentowi urzędowemu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego³.

Brak wskazanego ograniczenia w przypadku europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń otwiera możliwość jego stosowania w dużo większej ilości przypadków.

Nadto, rozporządzenie to umożliwia wykonanie orzeczenia nieprawomocnego, a więc takiego, od którego przysługuje zwykły środek odwoławczy. Zgodnie z dyspozycją art. 15 rozporządzenia ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, uzyskane orzeczenie jest wykonalne bez uszczerbku dla możliwości wniesienia odwołania. Nie oczekując zatem, aż orzeczenie sądu stanie się prawomocne, wierzyciel uprawniony jest do podejmowania działań zmierzających do realnego zabezpieczenia przysługującego mu roszczenia.

W treści rozporządzenia ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń zrezygnowano także z restrykcyjnego rozwiązania regulującego kwestię jurysdykcji sądu w sprawach konsumenckich, która znalazła się w rozporządzeniu ustanawiającym postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty⁴.

Wreszcie, należy wspomnieć o szeregu  rozwiązań zmierzających do uproszczenia i przyspieszenia postępowania dowodowego, takich jak możliwość przeprowadzenia dowodu z pisemnych zeznań świadków czy prowadzenia rozprawy w formie konferencji wideo⁵.

Chociażby z powyższych względów, rozporządzenie ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń winno być uznane za narzędzie umożliwiające sprawne i efektywne dochodzenie roszczeń od dłużników zagranicznych.

Entuzjazm związany z możliwością jego stosowania skutecznie ochładza jednak dotychczasowe ograniczenie kwotowe przysługującego roszczenia do wysokości 2.000 euro w chwili wpłynięcia formularza pozwu do odpowiedniego sądu lub trybunału⁶.

I właśnie we wskazanej kwestii, w najbliższej przyszłości należy spodziewać się istotnych zmian.

Dotychczasowe ograniczenie w postaci kwoty 2.000 euro ma zostać podniesione do kwoty 10.000 euro. Wskazana zamiana  – stanowiąca najistotniejsze z proponowanych rozwiązań, umożliwi korzystanie z europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń w dużo szerszym zakresie.

Jak wskazuje treść wniosku Komisji Europejskiej z dnia 19 listopada 2013 roku, COM(2013) 794 final 2013/0403 (COD):  ,,Podniesienie obecnego progu umożliwi stronom prowadzenie postępowania spornego w przypadku znacznie większej liczby spraw w oparciu o uproszczone europejskie postępowanie. Ze względu na większe uproszczenie, ograniczenie kosztów i czasu trwania postępowania można oczekiwać, że roszczenia, których dochodzenia zaprzestano i nie kontynuowano, zostaną odzyskane. O ile główną grupą, która odniesie korzyść z tego rozwiązania, będą MŚP, to jednak skorzystają na nim również konsumenci, ponieważ około jedna piąta roszczeń konsumenckich przekracza 2 000 EUR. Zarówno przedsiębiorstwa, jak i konsumenci odniosą korzyść z szerszego wykorzystania postępowania, które umożliwi sędziom, urzędnikom sądowym i prawnikom lepsze zapoznanie się z postępowaniem, dzięki czemu będą oni prowadzić takie postępowania sprawniej i skuteczniej.’’.

Podwyższenie progu kwotowego warunkującego możliwość stosowania rozporządzenia nie stanowi jedynego z planowanych rozwiązań.

Aby umożliwić stosowanie rozporządzenia we wszystkich sprawach, w których w których występuje element międzynarodowy, w tym na sprawy z udziałem obywateli państw trzecich, rozszerzeniu ulegnie także definicja spraw transgranicznych⁷.

Ograniczeniu mają także ulec opłaty sądowe. Obecnie pozew w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń podlega opłacie stałej w wysokości 100,-zł ⁸.

O ile co do zasady, wskazana opłata może być uznana za niewysoką – w przypadku roszczenia o bardzo niewielkiej wartości traci ona na swej atrakcyjności. Mając na uwadze wskazane względy zaproponowane rozwiązanie przewiduje ograniczenie wysokości opłat sądowych do 10% wartości roszczenia, z dopuszczalnym progiem w wysokości 35 euro.

W perspektywie czasu, należy oczekiwać realnych rozwiązań zmierzających do wprowadzenia wyżej opisanych zmian. Podniesienie progu kwotowego, uproszczenie kwestii proceduralnych oraz ograniczenie kosztów związanych z prowadzeniem postępowania pozwoli na dalszy rozwój sprawnej windykacji roszczeń transgranicznych.

Joanna Lubecka

Uwaga: Przykłady praktyczne odnoszą się do stanu prawnego aktualnego w dacie ich opublikowania.